Najczęściej występujące problemy skórne, to m.in. trądzik, łuszczyca, pokrzywki związane m.in. z reakcją na alergeny. Z racji tego, że atopowe zapalenie skóry i inne pokrzywki mają wiele dość złożonych przyczyn, przyjrzę się dwóm pierwszym schorzeniom - trądzikowi i łuszczycy.
![]()
Trądzik i hormony
Trądzik najczęściej występuje w okresie dorastania i tzw. „burzy hormonów”, kiedy występuje nadprodukcja łoju i hormonów – androgenów. Dlatego tę jednostkę chorobową nazywa się „trądzikiem młodzieńczym”, ale czy dotyka ona jedynie nastolatków? Otóż nie! Dotyka też osoby dorosłe, które mają zaburzenia hormonalne i zbyt duło przetworzonych produktów w diecie.
Chyba najczęściej obwinianym produktem za problemy trądzikowe jest mleko krowie. I faktycznie, według licznych badań przeprowadzonych w tym kierunku, regularne spożycie mleka można uznać za nasilenie trądziku. Badania przeprowadzano wśród nastolatków jak i osób starszych. Większość z nich wykazała pozytywną korelację pomiędzy konsumpcją mleka (zarówno pełnego jak i odtłuszczonego) a wystąpieniem trądziku.
W jaki sposób mleko może wpływać na zmiany skórne?
Trądzik jest chorobą związaną z nadmierną produkcją hormonów. Mleko pochodzi od krów będących w okresie laktacji. Krowa w okresie laktacji wydziela dużą ilość hormonów płciowych. Zatem thipoteza, że konsumpcja mleka zawierającego dużą ilość hormonów nasila trądzik jest bardzo możliwa.
Co jest jeszcze ciekawe?
Odtłuszczone mleko krowie nasilało zmiany trądzikowe jeszcze bardziej niż mleko 2%. Przyczyną może być fakt, że w chudym mleku wykryto mniejszą ilość estrogenów niż w mleku pełnym. Niski poziom estrogenów i wyższy androgenów, jest jedną z przyczyn nasilenia zmian łojotokowych.
Co do androgenów, badacze z Harvardu znaleźli w mleku aż 15 rodzajów hormonów płciowych!
Mleko organiczne także nie jest dobrym rozwiązaniem. Co prawda, zawiera ono mniej substancji pochodzących z zastrzyków hormonalnych, lecz zawartość hormonów płciowych pochodzących od krowy jest taka sama. W przypadku problemów z trądzikiem, rozsądnie błoby więc rozważyć usunięcie mleka z diety. Nie jest ono niezastąpione, mamy obecnie na rynku całą masę produktów będących jego zamienniekiem i wzbogacanych w wapń (napoje sojowe, migdałowe, owsiane itp.)
Co do androgenów, badacze z Harvardu znaleźli w mleku aż 15 rodzajów hormonów płciowych!
M.in.:
- 20α-dihydropregnenolone,
- progesterone (from pregnenolone),
- 5α-pregnanedione,
- 5α-pregnan-3β-ol-20-one, 20α- and 20β-dihydroprogesterone (from progesterone),
- 5α-androstene-3β17β-diol,
- 5α-androstanedione,
- 5α-androstan-3β-ol-17-one,
- androstenedione,
- testosterone,
- dehydroepiandrosterone sulphate acyl ester.
Czy tylko mleko można obwiniać za trądzik?
Osobiście znam osoby, które nie piją mleka, nie jedzą serów i nie mają nieskazitelnej cery. Co jeszcze może pogarszać stan naszej skóry?
Okazuje się, że w dużej mierze winowajcą jest cukier i słodycze, a także zły stosunek kwasów tłuszczowych w diecie (przewaga omega-6 w stosunku do omega-3). O kwasach przeczytasz w tym miejscu.
Inne produkty wyjątkowo niekorzystnie wpływające na stan skóry, to przede wszystkim żywność przetworzona, bogata w nasycone kwasy tłuszczowe, izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych, cukier, syropy cukrowe, węglowodany proste – biała mąka itp.
Mam tu na myśli wszelkiego rodzaju ciastka, batony, czekoladki, drożdżówki, soczki, napoje, produkty z dodatkiem substancji konserwujących, syntetycznych aromatów, barwników, benzoesanów i glikoli itp. Są to produkty o wysokim indeksie glikemicznym i dieta z nich złożona może prowadzić do hiperglikemii, hiperinsulinemii, co z kolei prowadzi do zwiększonego wydzielania hormonu IGF-1 (insulinopodobny czynnik wzrostu -1). IGF-1 jest czynnikiem sprzyjającym zmianom trądzikowym, stymuluje zwiększone wydzielanie łoju przez gruczoły łojowe.
Z doświadczenia wiem, że osoby cierpiące na trądzik często spożywają słodycze i mleko lub słodycze na bazie mleka a odstawienie ich faktycznie poprawia stan skóry (jednak jest to sprawa bardzo indywidualna).
Mam tu na myśli wszelkiego rodzaju ciastka, batony, czekoladki, drożdżówki, soczki, napoje, produkty z dodatkiem substancji konserwujących, syntetycznych aromatów, barwników, benzoesanów i glikoli itp. Są to produkty o wysokim indeksie glikemicznym i dieta z nich złożona może prowadzić do hiperglikemii, hiperinsulinemii, co z kolei prowadzi do zwiększonego wydzielania hormonu IGF-1 (insulinopodobny czynnik wzrostu -1). IGF-1 jest czynnikiem sprzyjającym zmianom trądzikowym, stymuluje zwiększone wydzielanie łoju przez gruczoły łojowe.
Z doświadczenia wiem, że osoby cierpiące na trądzik często spożywają słodycze i mleko lub słodycze na bazie mleka a odstawienie ich faktycznie poprawia stan skóry (jednak jest to sprawa bardzo indywidualna).
Masz trądzik? Postaw na dietę!
Bardzo dobre efekty przynosi dieta oparta na nie przetworzonych produktach, o niskim indeksie glikemicznym, czyli pełnoziarniste zboża (razowe chleby, makarony, kasze, płatki owsiane), bogata w witaminy (szczególnie witamina A, C, E, witaminy z grupy B: B1, B2, PP, beta-karoten (roślinna forma witaminy A), składniki mineralne: cynk, selen, kwasy omega-3, a także przeciwutleniacze, np. likopen. Ponadto, znaczenie odgrywa tu także błonnik zarówno rozpuszczalny jak i nie rozpuszczalny.
Które produkty są źródłem tych składników? Łatwo się domyślić, że są to warzywa, owoce, zboża, nasiona strączkowe i orzechy.
Które produkty są źródłem tych składników? Łatwo się domyślić, że są to warzywa, owoce, zboża, nasiona strączkowe i orzechy.
Niezwykle ważne jest także spożywanie w odpowiedniej ilości płynów: zwykłej wody mineralnej, herbatek ziołowych, herbaty zielonej. Latem powinno się wypijać ponad 2 litry płynów na dzień. Unikać natomiast picia wszelkich napojów słodzonych i nawet soków.
Pomocne jest także zastosowanie odpowiednich technik kulinarnych – smażenie nie jest dobre, lepiej potrawy dusić, piec w folii.
Nie wszystkie przyprawy będą pomocne. Zrezygnuj z ostrych przypraw, gdyż zwiększają wydzielanie sebum (pieprz, ostra papryka, ocet, musztarda, sól). Dodawać można świeże i suszone zioła: bazylia, oregano, majeranek, tymianek.
A co z łuszczycą – kolejną uciążliwą chorobą skóry?
Łuszczyca jest przewlekłą, immuno-zależną chorobą zapalną skóry. Związana jest z przewlekłą reakcją zapalną w organizmie, nadwagą i otyłością, zwiększonym ryzykiem chorób kładu krążenia oraz cukrzycy typu 2. Przyczyny łuszczycy nie są do końca poznane, ale przyjmuje się, że najważniejszymi czynnikami ryzyka (oprócz genów) są czynniki środowiskowe (zatem dieta, palenie tytoniu, stres, otyłość oraz spożywanie alkoholu).
W wielu badaniach wykazano, że otyłość jest skorelowana ze zwiększoną podatnością na łuszczycę, przewlekłym stanem zapalnym, wzrostem stężenia białka CRP (markera procesów zapalnych), produkcją cytokin prozapalnych. Dlatego zawsze zaleca się zredukować masę ciała. Na łuszczycę częściej cierpią także osoby z podwyższonym stężeniem cholesterolu oraz dyslipidemią. Ponadto, zaleca się monitorować stan glukozy i insuliny we krwi, gdyż łuszczyca przyczynia się do rozwoju cukrzycy typu 2.
Co pomoże?
Białko roślinne zawiera dużo związków przeciwutleniających, działających ochronnie podczas procesu zapalnego w organizmie. Dobrym źródłem białka są nasiona roślin strączkowych oraz orzechy. Spożycie tych składników obniża cholesterol całkowity oraz jego frakcję LDL, obniża stężenie białka CRP. Przy przykładowej kaloryczności diety 1800 kcal, pacjenci każdego dnia mogą spożywać 5 porcji produktów będących dobrym źródłem białka (np. 2 łyżki pasty niskotłuszczowej humus, pół szklanki sosu warzywnego z soczewicą, pół szklanki gotowanej fasoli, 2 łyżki orzechów włoskich, 2 łyżki migdałów).
Ze względu na częstą nadwagę ale także wysoki poziom cholesterolu, trójglicerydów i dyslipidemię, zaleca się zmniejszenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych (zawartych w maśle, mięsie, jajach, tłustym nabiale) na korzyść tłuszczy jednonienasyconych oraz wielonienasyconych. Szczególnie polecam produkty: nasiona siemienia lnianego, chia, konopii oraz orzechy włoskie (ze względu na dużą zawartość kwasu alfa-linolenowego), nie polecane są natomiast tłuszcze z rodziny n-6 (większość olejów, m.in. słonecznikowy, z krokosza bawarskiego, kukurydziany, z pestek winogron, ryżowy, sojowy) ze względu na zwiększony udział tych tłuszczy w procesach zapalnych w organizmie.
Każdego dnia należy jeść świeże oraz gotowane owoce i warzywa – źródło witamin ale także antyoksydantów.
Suplementacja
Z całą pewnością jest to witamina D, której niedobór przyczynia się do występowania chorób autoimmunologicznych, do których zaliczana jest łuszczyca. Dodatkowo kwasy omega-3 są niezbędne, aby wyrównać ich proporcje względem omega-6 w diecie. Oczywiście witamina B12, jeżeli ktoś nie je mięsa. Inne suplementy warto dobrać indywidualnie.
A może dieta bezglutenowa?
Po przeanalizowaniu literatury dotyczącej zagadnień związanych z rolą diety w łuszczycy, muszę stwierdzić że są pewne przesłanki, że dieta bezglutenowa może być pomocna jednak jest jeszcze zbyt mało dowodów naukowych w tym temacie, aby taki sposób żywienia zalecać.
Bibliografia:
1. Clement A Adebamowo, Donna Spiegelman, Catherine S Berkey, F William Danby, Helaine H Rockett, Graham A Colditz, Walter C Willett, Michelle D Holmes (2011): Milk consumption and acne in adolescent girls, Dermatology Online Journal 12, 4, 1
2. Danby F. W. (2005): Acne and milk, the diet myth, and beyond. American Academy of Dermatology
4. Clement A. Adebamowo, Donna Spiegelman, F. William Danby, A. Lindsay Frazier, Walter C. Willett, Michelle D. Holmes (2005): High school dietary dairy intake and teenage acne, Journal of the American Academy of Dermatology, 52, 2, 207–214
5. R. Katta, S. P. Desai, The Role of Dietary Intervention in Skin Disease, Diet and Dermatology, 2014, Jul. 7 (7), 46-51
7. N. H. Ismail, Z. A. Manaf, N. Z. Azizan, High glycemic load diet, milk and ice cream consumption are related to acne vulgaris in Malaysian young adults: a case control study, BMC Dermatology, 2012, Aug. (16), 12-13
9. E. Aksu, S. Metintas, Z. N. Saracoglu, G. Gurel, I. Sabuncu, I. Arikan, C. Kalyoncu, Acne: prevalence and relationship with dietary habits in Eskisehir, Turkey, Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 2012, Dec. 26 (12), 1503-1509
11. Pappas, The relationship of diet and acne, Dermatoendocrinology, 2009, Sep.-Oct. 1 (5), 262-267
13. T. Bronsnick, E. C. Murzaku, B. K. Rao, Diet in dermatology: Part I. Atopic dermatitis, acne, and nonmelanoma skin cancer, Journal of the American Academy of Dermatology, 2014, Dec. 71 (6)
15. Armstrong AW, Harskamp CT, Armstrong EJ. (2012): The association between psoriasis and obesity: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Nutrition and diabetes, t. 12, 2
16. Augustin M., Mrowietz U., Bonnekoh B., Rosenbach T., Thaçi D., Reusch M., Ardabili M. Reich K. (2014): Topical long-term therapy of psoriasis with vitamin D3 analogues, corticosteroids and their two compound formulations: position paper on evidence and use in daily practice. Journal der Deutschen Dermatologischen Gesellschaft t. 12, 8, s. 667- 682
17. Barrea L., Balato N., Di Somma C., Macchia PE, Napolitano M., Savanelli MC, Esposito K., Colao A., Savastano S. (2015):Nutrition and psoriasis: is there any association between the severity of the disease and adherence to the Mediterranean diet? Journal of translational medicine, t. 13, 1, s. 18
18. Bhatia B. Millsop J., Debbaneh M., Koo J., Linos E., Liao W. (2014): Diet and psoriasis, part II: Celiac disease and role of a gluten-free diet. Journal of the American Academy of Dermatology, t. 71, s. 350- 358
19. Bhole V., Choi H., Burns L., Kellet C., Lacaille D., Gladman D., Dutz J. (2011): Differences in body mass index among individuals with PsA, psoriasis, RA and the general population. Rheumatology, t. 51, 3, s. 552-556
20. Bremmer S., Voorhees A., Hsu S., Korman N., Lebwohl M., Young M., Bebo Jr B., Blauvelt A. (2010):Obesity and psoriasis: From the Medical Board of the National Psoriasis Foundation. Journal of the American Academy of Dermatology, t. 63, 6, s. 1058- 1069
21. Bryld L., Sørensen T., Andersen K., Jemec G., Baker J. (2010): High Body Mass Index in Adolescent Girls Precedes Psoriasis Hospitalization. Acta Derm Venereol, t. 90, s. 488-493
22. Davidovic B., Sattar N., Jörg P., Puig L., Emery P., Barker J., Kerkhof P., Ståhle M., Nestle F., Girolomoni G., Krueger J. (2010): Psoriasis and Systemic Inflammatory Diseases: Potential Mechanistic Links between Skin Disease and Co-Morbid Conditions. Journal of Investigative Dermatology, t. 130, s. 1785-1796
23. Guida B., Napoleone A., Trio R., Nastasi A., Balato N., Laccetti R., Cataldi M. (2014): Energy-restricted, n-3 polyunsaturated fatty acids-rich diet improves the clinical response to immuno-modulating drugs in obese patients with plaque-type psoriasis: a randomized control clinical trial. Clinical Nutrition, t. 33, s. 399- 405
24. Gyldenløve M., Storgaard H., Holst J., Vilsbøll T., Knop F., Skov L. (2015): Patients with psoriasis are insulin resistant. Journal of the American Academy of Dermatology t. 72, s. 599-605
25. Harskamp CT, Armstrong EJ, Armstrong AW. (2013): The association between psoriasis and obesity: a systematic review. British Journal of Dermatology, t. 168, 3, s. 486- 495
26. Lakdawala N., Babalola III O., Fedeles F., McCusker M., Ricketts J., Whitaker-Worth D., Grant-Kels J. (2013): The role of nutrition in dermatologic diseases: Facts and controversies. Clinic of Dermatology, t. 31, s. 677-700
27. Lee D., Albenberg L., Compher C., Baldassano R., Piccolli D., Lewis J., Wu G. (2015):Diet in the Pathogenesis and Treatment of Inflammatory Bowel Diseases. Gastroenterology, t. 148, s. 1087- 1106
28. Millsop J., Bhatia B., Debbaneh M., Koo J., Liao W. (2014): Diet and psoriasis, part III: Role of nutritional supplements. Journal American Academy of Dermatology t. 71, 3, s. 561- 569
29. Murzaku E., Bronsnick T., Rao B. (2014): Diet in dermatology. Part II. Melanoma, chronic urticaria, and psoriasis. Journal of the American Academy of Dermatology, t. 71
30. Orgaz-Molina J., Magro-Checa C., Rosales-Alexander J., Arrabal-Polo M., Eisman A., Raya-Alvarez E., Arias-Santiago S. (2013): Association of 25-hydroxyvitamin D serum levels and metabolic parameters in psoriatic patients with and without arthritis. American Academy of Dermatology, t. 69, s. 938- 964
31. Pinheiro T., Alves LC, Teixeira P., Ferreira J., Filipe P. (2015): Impact of inflammation on iron stores in involved and non-involved psoriatic skin. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B, t. 348, s. 119-122
32. Santos M., Monteiro Fonseca H., Panizza Jalkh A., Piraice Gomes G. (2013): Obesity and dyslipidemia in patients with psoriasis treated at a dermatologic clinic in Manaus. Anais Brasileiros De Dermatologia, t. 88, 6, s. 913-916
33. Sutliffe JT, Wilson LD, de Heer HD, Foster RL, Carnot MJ. (2015): C-reactive protein response to a vegan lifestyle intervention. Complementary therapies in medicine, t. 23, 1, s. 32-37
34. Upala S., Sanguankeo (2015): Effect of lifestyle weight loss intervention on disease severity in patients with psoriasis: a systematic review and meta-analysis. International Journal of Obesity, t. 64, 10