Izoflawony są to fitohormony, które naturalnie występują w roślinach strączkowych, najwięcej jest ich w soi ale można je znaleźć również w kiełkach lucerny, soczewicy czy fasoli. Do izoflawonów zaliczamy 3 podstawowe związki: genisteina, daidzeina i glyciteina. Są one zawarte w produktach sojowych odpowiednio w takich proporcjach procentowych: 50%, 40% i 10% [1].
Ponieważ fitoestrogeny mają podobną budowę do estrogenów (dokładniej do 17-β-estradiolu) a wyższy poziom estrogenów w organizmie (zarówno pochodzenia naturalnego jak i chemicznego) wiąże się z ryzykiem nowotworu piersi, istnieją obawy, czy wyższy poziom izoflawonów, tego efektu nie nasila.
W rzeczywistości fitoestrogeny nie muszą mieć takiego samego działania w organizmie, jak ludzkie hormony.
W organizmie występują dwa typy receptorów dla estrogenów – receptory alfa i beta. Estrogeny łączą się z receptorami alfa, izoflawony natomiast preferują beta. Receptory alfa i beta rozmieszczone są w organizmie w różnych tkankach i odpowiadają za odmienne funkcje. W ten sposób, przyłączenie się estrogenów do receptorów w kościach może mieć korzystny efekt na budowę kośćca ale przyłączenie się izoflawonów do receptorów w piesiach, korzystny efekt w stosunku do redukcji raka sutka.
U kobiet po menopauzie stężenie estrogenów jest niższe, hormony te produkowane są głównie w tkance tłuszczowej. Fitoestrogeny, przez to że mają podobną budowę do estrogenów, mogą konkurować z nimi o miejsca w receptorach i blokować dostęp estrogenom. Jeżeli receptory zostaną zajęte przez fitoestrogeny, zmniejsza to dostęp estrogenom co może działać korzystnie poprzez obniżenie ryzyka zachorowania na nowotwory estrogeno-zależne [37].
Dodatkowo, genisteina hamuje aktywność białkowej kinazy tyrozynowej, która jest odpowiedzialna za podział komórkowy w komórkach nowotworowych i pobudzanie ich do wzrostu. Może również hamować proces angiogenezy (powstawanie nowych naczyń krwionośnych) co zmniejsza dostęp do tlenu i substancji odżywczych komórkom nowotworowym [38].
Więcej o wartościach soi i jej wpływie na hormony przewlekłe możesz przeczytać w innym artykule dostępnym w tym miejscu.
Spożycie izoflawonów (w normalnych ilościach) nie będzie miało wpływu na gospodarkę hormonalną mężczyzn ale jeżeli ktoś obawia się jeść produkty sojowe z jakiegoś powodu, może odetchnąć głęboko i zajrzeć do tabelki pod tekstem aby sprawdzić, ile faktycznie jej konsumuje.
Dodatkowo, warto zauważyć, że spożycie izoflawonów w krajach zachodu i w Europie wynosi mniej niż 3 mg na dzień [23], w Japonii natomiast 30-50 mg na dzień [22]. Również rodzaj soi spożywanej w Japonii jest inny, spożywane są tam produkty nie przetworzone. U nas często są to przetworzone teksturaty lub pasztety.
Biorąc pod uwagę tradycyjne produkty sojowe, każdy gram takiego produktu może zawierać 3,5 mg izoflawonów a jedna porcja tradycyjnego dania sojowego zawiera około 8 g białka i 25 mg izoflawonów [22]. W przypadku żywności przetworzonej, aż 70% izoflawonów może być traconych podczas obróbki tych produktów [3].
Okres półtrwania izoflawonów we krwi wynosi 4-8 godzin i po 24 godzinach od spożycia, praktycznie w całości są wydalone z organizmu [24]. Jeżeli więc codziennie jesz coś sojowego (tak, jak ja), to każdego dnia w Twojej krwi krążą izoflawony.
Produkt | Total isoflavones | Daidzein | Genistein |
mg/100g | |||
Mąka sojowa pełnotłusta | 177.89 | 71.19 | 96.83 |
Mąka sojowa, teksturat | 148.61 | 59.62 | 78.90 |
Mąka sjowa odtłuszczona | 131.19 | 57.47 | 71.21 |
Soja | 128.34 | 46.46 | 73.76 |
Natto | 58.93 | 21.85 | 29.04 |
Tofu | 48.35 | 17.83 | 28.00 |
Tempeh | 43.52 | 17.59 | 24.85 |
Miso | 42.55 | 16.13 | 24.56 |
Kiełki soji | 40.71 | 19.12 | 21.60 |
Tofu, soft | 29.24 | 8.59 | 20.65 |
Tofu, silken | 27.91 | 11.13 | 15.58 |
Mleko modyfikowane dla dzieci | 25.00 | 7.23 | 14.75 |
Tofu, firm | 22.70 | 8.00 | 12.75 |
Okara | 13.51 | 5.39 | 6.48 |
Koncentrat białka sojowego | 12.47 | 6.83 | 5.33 |
Mleko sojowe | 9.65 | 4.45 | 6.06 |
Napój sojowy | 7.01 | 2.41 | 4.60 |
Źródło: USDA database
Bibliografia
[1] M. Messina and V. L. Messina, “Exploring the soyfood controversy,” Nutr. Today, vol. 48, no. 2, pp. 68–75, 2013.
[2] , Anna Pietryczuk, , Agata Jabłońska-Trypuć, Katarzyna Obrębska Romuald Czerpak, “BIOLOGICAL ACTIVITY OF ISOFLAVONOIDS AND THEIR THERAPEUTICAL AND COSMETICAL APPLICATION,” Postępy Fitoter., 2009.
[3] E. Kwiatkowska, “PHYTOESTROGENS IN THE PREVENTION OF DISEASES,” Postępy Fitoter., 2009.
[4] M. Messina and T. M. Badger, “Health effects of isoflavones misrepresented,” Food Chem., 2017.
[5] M. Messina, C. Nagata, and A. H. Wu, “Estimated Asian Adult Soy Protein and Isoflavone Intakes,” Nutr. Cancer, vol. 55, no. 1, pp. 1–12, Jul. 2006.
[6] J. Lin, P. G. Krishnan, and C. Wang, “Retention of isoflavones and saponins during the processing of soy protein isolates,” J. Am. Oil Chem. Soc., vol. 83, no. 1, pp. 59–63, Jan. 2006.
[7] I. Rowland* et al., “Bioavailability of phyto-oestrogens,” Br. J. Nutr., vol. 89, no. 5, pp. 838–852, Jun. 2003.